De Gauchos achterna in het ‘Wild West’ van Bolivia

05-02
We worden vroeg wakker vandaag en vooral ik voel me een stuk beter. Om negen uur staan we klaar bij de bushalte om naar Humahuaca te gaan. De bus zou om kwart over negen moeten vertrekken, maar zoals altijd is het de vraag of het Zuid-Amerikaanse kwartiertje in je voor- of nadeel werkt. In dit geval wachten we tot tien uur en dan pas verschijnt de bus. Geen excuses ofzo, dat is gewoon hoe het hier gaat. Gelukkig zijn we deze slechte start van de dag snel vergeten als we door het prachtige heuvellandschap rijden.

Humahuaca ligt nog een stukje hoger dan Tilcara, op ruim 3000 meter. We doen dan ook rustig aan als we in het dorpje aankomen en eten churros gevuld met dulce de leche. Daarna hebben we een goede bodem om nog een stuk verder te stijgen naar ‘El Hornocal’, een stuk gebergte waar in de lagen 14 verschillende kleuren te zien zijn, een zeldzaam natuurverschijnsel op 4350 meter hoogte. Om er te komen kun je het beste een taxi pakken. Wij stappen in bij een jonge gozer met een fourwheeldrive die deze route duidelijk vaker heeft gereden. Zonder moeite scheurt hij naar boven, waarbij hij de meeste andere taxi’s voorbijgaat. Normaal gesproken doe je een uur over deze route, maar wij staan in 45 minuten boven, enigszins beduusd.

We maken een kleine wandeling naar beneden en staan dan oog in oog met de Argentijnse bergen waarover we al zoveel hebben gehoord. Het is er hoog, er is slechts een handjevol mensen boven om er met ons van te genieten en het is er doodstil. Het is werkelijk prachtig en een unieke ervaring, die door iemand die we later ontmoeten wordt omschreven als ‘emotioneel’ en dat kan ik alleen maar onderschrijven.

Aan alle mooie dingen komt een eind en in dit geval is dat een heel pittig einde. Waar we op de heenweg vooral omlaag liepen, moeten we op de terugweg omhoog en dat is geen pretje. De berg is erg steil en met mijn astma ben ik de traagste persoon op de berg die dag. Terwijl Harald naast me blijft lopen en me voorziet van extra medicijnen en water, gaan we voetje voor voetje omhoog terwijl iedereen ons inhaalt. De laatste honderden meters zijn afzien, maar dankzij de coaching van Harald en wat doorzettingsvermogen lukt het toch. Ik voel me net Rocky wanneer ik de top bereik.

Na een hobbelige (wederom snelle) rit naar beneden besluiten we Humahuaca zelf nog wat te verkennen. We eten het restje pannenkoeken van de dag ervoor als lunch in een gezellig parkje, lopen grote trappen op die uitzicht geven over de stad en kuieren wat rond tot we het zat zijn. De rest van de dag bestaat uit het pakken van onze spullen en uitrusten. In de tuin van een simpel restaurant eten we ons laatste Argentijnse avondmaal: Argentijns stoofvlees en een verse kalfsschnitzel.

06-02
Tijd om te gaan. We hebben het erg naar onze zin gehad in Tilcara bij Hernán en Gabriella, maar het is tijd om verder te gaan. Ze lopen met ons mee naar de straat en na een paar knuffels en de belofte om terug te komen gaan we opnieuw naar het busstation. Het Zuid-Amerikaanse kwartiertje werkt hier in ons nadeel en terwijl Harald de kaartjes koopt, stop ik mijn backpack in de hoes zodat hij veilig is in de bus. Als dat gedaan is wisselen we om en terwijl de buschauffeur nog ‘rapido, rapido!’ roept, stappen we puffend de bus in die ons naar de Boliviaanse grens brengt.

We ontmoeten een vriendelijk stel van boven de 70 (zij een Duitse fotografie-journalist, hij een gepensioneerde Engelsman) die ons het vertrouwen geven dat we over vele jaren nog steeds zulke mooie reizen zullen maken. Zij blijven een nachtje in het Argentijnse grensdorp slapen, maar hun vriendin, de Litouwse Danute, wil graag met ons mee. Met zijn drieën gaan we te voet naar de grens, wat neerkomt op zo’n 25 minuten lopen door het dorp. Bij de grens zijn onze paspoorten uitvoerig bekeken, de stempels gezet en we kregen een soort bonnetje mee met nog een stempel erop. Wat blijkt? Je krijgt geen stempel in je paspoort als je Bolivia in- of uitgaat, dat bonnetje met de exitstempel van Argentinië is je visum.

Zodra we Bolivia inlopen is het een compleet nieuwe wereld. De vrouwen lopen in traditionele kleding (een bolhoed, vlechten in het haar, kleurige kanten rokken en kousen) en de straten zien er anders uit. Ook hier lopen we weer, bergopwaarts (!), een klein halfuur. We pakken een grote taxi samen met een Boliviaans gezin. Deze mensen hebben hun halve huisraad bij zich, inclusief tuintafel en -stoelen. Na twee uur rijden door de Boliviaanse bergen komen we aan in Tupiza. Danute gaat naar een hostel en wij naar een hotel, maar eigenlijk valt het tegen vanaf het moment dat we er binnenstappen. Het zwembad is koud, de plafondplaten van de douche zijn van piepschuim gemaakt en bevestigd met roestige spijkers, de bedden liggen niet lekker en alles gaat vroeg dicht.

In plaats van in ons hotel te blijven, besluiten we een late lunch te eten in het stadje, maar dat valt ook vies tegen. Bolivia is het armste land van Zuid-Amerika en dat is toch wel een bittere pil na het mooie Argentinië. We besluiten een simpele omelet te eten en daarna naar ons hotel te gaan met wat snacks. We kijken wat tv en gaan vroeg naar bed, hopend dat alles er de volgende dag iets rooskleuriger uitziet.

07-02
De beslissing is genomen. We zouden twee nachten in het hotel blijven, maar hebben het er zo slecht naar onze zin dat we verkassen naar een hostel. Kost de helft, maar het bed ligt een stuk lekkerder. Ook Tupiza zelf ziet er wat vriendelijker uit nu we er wat meer aan gewend zijn.

Deze dag bestaat uit het maken van keuzes. We willen wat tours boeken en daarvoor moeten we een beetje research doen en langs wat touroperators. Waar we in Argentinië soms nog moeite hadden met het Spaans, gaat het hier al een stuk beter. Niet alleen omdat wij er meer aan gewend zijn, maar ook omdat de mensen hier met een minder zwaar accent praten. Desalniettemin zijn we erg blij wanneer de dame bij één van de agencies ineens zegt: ‘Maar het kan ook in het Nederlands hoor!’ Sara was aan het rondreizen en is blijven hangen in Tupiza en werkt nu als gids. We boeken bij haar een tour naar de zoutvlaktes van Uyuni en bij een andere dame (in het Spaans) een tweedaagse paardrijtocht voor de volgende dag. Om 13:00 zijn alle afspraken en beslissingen gemaakt en we hebben nog heerlijk de tijd om door het stadje te lopen en wat boodschappen te doen.

08-02
Wie in het ‘Wilde Westen van Bolivia’ verblijft waar vroeger de gauchos rondreden kan eigenlijk niet anders dan het land verkennen op de rug van een paard. Natuurlijk is het geen geheim dat ik dol ben op paarden, maar na een enthousiast blog te hebben gelezen over deze tocht heeft ook Harald er zin in. We ontmoeten onze gids Javier, een tengere man van in de twintig die een goede kop kleiner is dan ik, en gaan op weg naar de paarden. Nadat we onze sombrero’s hebben uitgezocht en beenbescherming hebben omgedaan, is het tijd om de paarden te ontmoeten. Ik kies een mooi, klein zwart paard genaamd ‘Black Torro’, wat zoveel betekent als ‘zwarte stier’. Harald krijgt een rustig, wat groter paard met de naam ‘Capricho’, maar doordat hij de naam niet kan onthouden doopt hij hem om tot ‘Bert’, wat Capricho prima lijkt te vinden.

Om elf uur stijgen we op. Langs de oude spoorlijn stappen we het dorpje uit. Haralds paard besluit al snel dat hij het er niet mee eens is en draait om, waarop Javier voor de eerste keer die dag van zijn paard springt en er achteraan rent. Als Bert bij is, vervolgen we onze weg en al snel bevinden we ons in het heuvellandschap rondom Tupiza, waar veel ijzer, koper en zilver in de bergen te vinden is, wat het geheel erg bijzondere kleuren geeft. Een drooggevallen rivier brengt ons richting de eerste van vele kloven, die ons enorm doet denken aan tekenfilms waar indianen in een hinderlaag liggen te wachten op postkoetsen. Terwijl wij met de paarden poseren voor een foto, besluit het paard van Javier dat ze liever alleen verder gaat. Hij probeert haar nog te pakken, maar ze is weg. Javier zegt het laatste stuk te lopen en wij gaan te paard verder. Het blijkt dat we stroomopwaarts rijden, want we komen het paard van Javier tegen onder aan een kleine plas water. Het blijkt onze eerste stopplek te zijn en terwijl de paarden uitpuffen genieten wij van het uitzicht onderaan de canyon.

De daaropvolgende uren stappen we op een flink tempo door. De ‘zwarte stier’ blijkt een zeer toepasselijke naam voor mijn paard, want hij is één bonk energie en stapt supersnel door. We rijden over onverharde bergweggetjes en komen heel dicht langs de bergen die we normaal in een auto aan ons voorbij zien razen. We genieten enorm van de mooie uitzichten en van het immense en indrukwekkend woeste landschap. We lunchen bij een rivier terwijl de paarden lekker grazen, maar voelen op dat moment wel al flink aan onze billen dat de zadels niet zo zijn als in Nederland.

In de middag voelt Harald zich zelfverzekerd en ook Bert heeft goede zin. Hij komt gezellig naast me rijden en we wagen ons aan een drafje. Een lange zandweg voor ons doet me verlangen naar een galopje en terwijl ik dat tegen Harald zeg, schiet mijn paard ervandoor, met Haralds paard in de kielzog. Een paar galopsprongen en ik ben de controle kwijt. Mijn paard zit in rengalop en lijkt niet van plan te gaan stoppen. Ik hoor Harald ‘Hooooo! Hoooo!’ roepen en hoop dat hij zijn paard op tijd stil krijgt zonder mij. Het zandweggetje verandert in een verharde weg en ik zie een stuk weg aankomen waarvan ik weet dat we er niet overheen kunnen zonder sprong. Uit automatisme ga ik staan en hoop er het beste van. Black Torro springt er zonder moeite overheen en rent keihard door en het enige wat ik kan denken is: ‘laat er alsjeblieft geen verkeer aankomen’. We rennen heuvelopwaarts en ineens heb ik de controle weer terug. Bovenop de heuvel staan we stil en het eerste wat ik doe is afstappen, compleet buiten adem en aan het shaken. Ik ben honderden meters verder en ik heb geen idee hoe het Harald is vergaan. Met een knoop in mijn maag loop ik terug, waar ik twee bezorgde en opgeluchte mannen op me af zie stappen.

De rest van de middag verloopt een stuk rustiger. We komen langs rivieren en maken foto na foto, maar ik vrees dat ze niet allemaal recht zullen doen aan het gevoel dat we hebben bij het rijden door zulke imposante natuur.

We rijden ook door hele simpele dorpjes, waar mensen nog wonen in hutten gemaakt van leem of modder. Omdat er niet veel toeristen zijn die deze tweedaagse tocht boeken, zijn we een ware attractie. Alle kinderen van de dorpen lopen uit en terwijl we naar ze zwaaien en ze een vriendelijk ‘buenas tardes’ wensen, krijgen we een grote glimlach op onze gezichten van zoveel vriendelijkheid.

In het blog dat ik las werd gesproken over een accommodatie met een balkon waar de Australische jongen die erover schreef heerlijk kon uitrusten. Ons verblijf is heel anders dan dat. We stoppen in Espicaya, waar eigenlijk niet zo heel veel is. We delen onze badkamer met het gezin dat in het huis naast ons verblijf slaapt. Hun huis is kleiner dan de gemiddelde Nederlandse woonkamer. Er lopen katten, kittens en honden rond en er zit flink wat ongedierte. Onze kamer doet ons denken aan een bunker met een paar slechte bedden erin. Het woord basic is nog te aardig voor wat dit is. We zijn er niet blij mee na een lange dag in het stoffige landschap met veel zadelpijn, maar kunnen er niets meer aan doen. We vullen onze avond met kaartspelletjes en gaan vroeg slapen, met het licht aan.

09-02
Na onze paarden goedemorgen te hebben gewenst en een simpel ontbijt staan we om 9 uur klaar voor vertrek. We hadden de optie om later te vertrekken, maar konden niet wachten om weer op pad te gaan. We geven de dames die voor ons hebben gekookt een flinke fooi, wat ze enorm waarderen in dit zeer arme deel van Bolivia en vervolgen onze weg terug naar Tupiza. De eerste paar honderd meter zijn bijzonder pijnlijk, maar we zullen het ermee moeten doen.

Onze eerste stop is meteen een spannende: een rivier. Javier zegt dat het water tot onze knieën komt, maar dat het toch veilig is om over te steken. We twijfelen flink: de laatste keer dat we een rivier overstaken (in de Dominicaanse Republiek) besloot het paard van Harald in het water te gaan liggen en werd hij nat tot aan zijn middel. De kolkende rivier helpt ook niet mee. We besluiten een poging te wagen en laten Harald in het midden gaan. Mijn paard gaat als laatste en haalt hem halverwege vol zelfvertrouwen in. Terwijl ik omkijk loodst Harald paard Bert er doorheen: ‘Goed zo Bert, nog een klein stukje. Je kan het!’ Ik ben zelden zo trots geweest. Met alleen twee natte rechterschoenen brengen we het er zonder kleerscheuren vanaf.

Bert heeft er zin in vandaag en stapt gezellig mee met Black Torro. We maken foto’s van elkaar, vergapen ons aan de nog altijd indrukwekkende rotsformaties en wagen ons zo nu en dan aan een voorzichtig drafje. Harald gaat soms zelf een stukje voorop en ondanks de zadelpijn genieten we enorm.

Op een drooggevallen rivier is het mijn moment: de mannen wachten terwijl ik een flink stuk mag galopperen. Zodra mijn paard snapt wat de bedoeling is, gaan we er vol voor. Het gaat zo lekker, dat we in razende vaart teruggaan naar de mannen en daarna nog een keer het hele stuk galopperend afleggen. Even verdwijnt alles. Black Torro en ik zijn één terwijl we over de drooggevallen Boliviaanse rivier scheuren.

Het blijkt niet het meest indrukwekkende deel van deze dag te zijn. Na nog een paar flinke stukken stappen, zetten we koers naar de ‘Cañon del Inca’, een vallei tussen de bergen waar vroeger de Inca’s doortrokken. Om er te komen moet je langs heel veel cactussen en prikkelbosjes rijden, met als hoogtepunt een flinke klim, waarna de vallei zich aan je openbaart. ‘Wow’ is het enige dat we op dat moment kunnen uitbrengen.

Beneden in de vallei is het zo mogelijk nog indrukwekkender dan alles wat we de afgelopen dagen zagen. We rijden over zand tussen gigantische rotsformaties, die vele eeuwen geleden zijn gevormd en door wind en water zijn uitgesleten. Opnieuw mag ik galopperen en mijn paard en ik zijn voor eventjes de enigen op aarde.

Helemaal diep in de vallei mogen onze paarden drinken en wij even uitrusten. Op de terugweg wil Harald zich ook wagen aan een galopje. Terwijl zijn paard rustig wegspringt, weet de Zwarte Stier al hoe laat het is. Met de wind in onze haren scheuren we door de canyon. Harald en Javier volgen op gepaste afstand en genieten.

En dan is het tijd om terug te gaan. We nemen een zijroute van de vallei die ons nog weer eens omhoog brengt, waarna we weer op dezelfde weg langs het spoor terugstappen Tupiza in. Zo op de rug van een paard zou je bijna vergeten dat er zoiets bestaat als de stadse verkeerschaos die met elke stap weer wat dichterbij komt. We bedanken Javier, en knuffelen nog even met Black Torro en Bert. We slapen in weer een ander hostel, want vanuit dat hostel vertrekt onze tour naar de zoutvlaktes van Uyuni de volgende ochtend om 07:00, maar niet voordat we een flinke plensbui op onze kop krijgen. Het zal de eerste van velen zijn..